ფრთხილად! დაგაზომბებენ!

თამარ ბურკაძე, ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ეკონომიკისა და ბიზნესის ფაკულტეტის მაკროეკონომიკის სპეციალობის მესამე კურსის სტუდენტი. წარმოსათქმელად დამღლელი სტატუსია, მაგრამ მაინც მსიამოვნებს ამის აღნიშვნა.

ალბათ ეს ჩემს ბევრ მეგობარს გაუკვირდა, მაგრამ ვაღიარებ, მიხარია რომ ამ უნივერსიტეტში ჩაბარება გადავწყვიტე.

რა ნაკლი აქვს თსუ-ს?

ყველაზე მოუწესრიგებელი ადმინისტრაცია ჰყავს. უმნიშვნელო საკითხზეც კი იმხელა პრობლემას გიქმნიან, რომ პრობლემის კი არა ვენების გადაჭრაზე იწყებ ფიქრს. ბიუროკრატია - რომლის არც თავი და არც ბოლო არ არის ცნობილი.

თითქმის არცერთი გამოცდა არ ტარდება განრიგის მიხედვით, თითქმის არცერთ კათედრას არ აქვს სტუდენტისთვის მისაწოდებელი მასალები დალაგებული და მოწესრიგებული, სილაბუსით დაწყებული სავალდებულო ლიტერატურით დამთავრებული.

სტუდენტების 90%-ს სულ არ აინტერესებს არც ეკონომიკა და არც ბიზნესი. მათი ლექციების 50%-ზე მეტი მაღლივი კორპუსის კიბეებთან არის გატარებული.

მერე რა, რომ ყველამ ვინც არ იცოდა სად ჩაებარებინა „ეკონომიურზე“ (ანუ მეცნიერება რომელიც გვასწავლის როგორ ვიცხოვროთ ეკონომიურად) ჩააბარა.

  

მოკლედ, ახლა შევწყვეტ უარყოფითი მხარეების ჩამოთვლას, ისედაც აშკარაა რომ ბევრია. ახლა გეტყვით რატომ მიხარია აქ სწავლა.

ჩემს უნივერსიტეტში მე თავისუფალი ვარ! არავის სჭირდება ჩემი დაპროგრამება. მე მიხარია, რომ ლექტორები ტვინს არ მიჭედავენ იმ იდეოლოგიებით რომლითაც (შეიძლება) თვითონ არიან შეპყრობილნი. მე მიხარია, რომ თუ მართლა მოწოდებული ხარ მეცნიერული განათლების მიღებისთვის არიან გამოცდილი და ყურადღებიანი ადამიანები, რომლებიც მზად არიან ნებისმიერ დროს ნებისმიერი საშუალებით მხარი დაგიჭირონ და დაგეხმარონ.

მე არ/ვერ დამცინიან (გაგიკვირდებათ და მსგავსი ფაქტები ხდება ზოგ უნივერსიტეტში) ჩემი კურსელები, იმის გამო რომ განსხვავებული აზრი მაქვს. მე შემიძლია ვთქვა რასაც სწორად მივიჩნევ და თუ მაქვს საშუალება არგუმენტებით დავასაბუთო. მე ვიცი, რომ ამისთვის არავინ ჩამწიხლავს!

ამ ყველაფერზე იმიტომ ავლაპარაკდი, რომ ჩემი მეგობრების დიდი ნაწილი სხვადასხვა უნივერსიტეტებში სწავლობენ და ვიცი იქაური მდგომარეობა. 17-18 წლის ახალგაზრდებს იმდენად ულაყებენ ჯერ დაუმჭკნარ ტვინებს, რომ დაზუსტებით გეტყვიან რომელი იდეოლოგიის მომხრეები არიან (ხშირ შემთხვევაში წარმოდგენა არ აქვთ რომელი სხვა იდეოლოგია რას წარმოადგენს). 

დღეს ძალიან ფრთხილად უნდა შეარჩიოს მომავალმა სტუდენტმა თავისი მომავალი სასწავლებელი, იმიტომ რომ ახლა საქართველოში უმაღლესი სასწავლებლები ფუძნდება ორი უმთავრესი მიზენით, სტუდენტების ოჯახების „გაფრცქვნისთვის“ და სტუდენტების აზროვნების ზომბირებისთვის.

არ აჰყვეთ სხვის ნაფიქრალეზე მარტივად ცხოვრების ცდუნებას! თვალდახუჭული ნდობა საეჭვო საქმეა და მხოლოდ სულელების ცხოვრების შესამსუბუქებლად არის მოფიქრებული. 

პ.ს. ეს სტატია ალბათ ბევრს გააცოფებს, მაგრამ მე ჩემი სიმართლით დამშვიდებული მზად ვარ ობიექტურად შევაფასო ყოველი განრისხებული ადამიანის კომენტარი!

თავის უფლ(ე/ო)ბა ანუ არჩევანი თქვენზეა

 ადამიანი, როგორც საზოგადოებრივი სუბიექტი, განვითარების მრავალ ეტაპს გაივლის თავისი არსებობის მანძილზე. ეს ცვლილებები არ არის დამოკიდებული მის ასაკთან იმდენად, რამდენადაც გარდაქმნები ხდება ურთიერთობების საფუძველზე. ადამიანის პიროვნული მახასიათებლები განიცდის დეფორმაციას მაშინ, როცა იცვლება სოციალური სტატუსი ან გარემო სადაც კონკრეტული პიროვნება ატარებს დროის უმეტეს ნაწილს. რა თქმა უნდა, არ უნდა უგულებელვყოთ ასაკი, რომელიც წარმოქმნის პიროვნულ მისწრაფებებს, მომავალში კი ამაზეა დამყარებული ერთი გარემოდან მეორეში გადანაცვლება. ალბათ არ გაგიკვირდებათ, თუ ეს პირიქითაც მოხდება, თანაც ძალიან ხშირად. ანუ გარემო პირობებმა შექმნან მისწრაფებები, რასაც ისევ შეიძლება მოჰყვეს ერთი საზოგადოებრივი წრიდან მეორეში გადანაცვლება. ეს დამოკიდებულება ჯაჭვს ჰგავს და რთული გასაგებია რომელი ერთი არის გამომწვევი და რომელი - შედეგი. ამის დადგენა მხოლოდ კონკრეტულ შემთხვევაში შეიძლება. (მაგრამ ამის გაკვევარ არის ჩემი მიზანი)

"თავის-უფლება"

ჩემ მიერ ზემოაღნიშნული სუბიექტური დამოკიდებულება თითქოსდა საკმაოდ გასაგებია და ყველასთვის ცნობილი. მაგრამ მე მინდა თქვენი ყურადღება მივაქციო თავისუფალი ადამიანის ჩამოყალიბების გზებზე.

თავისუფლება - საკმაოდ სასიამოვნოდ ჟღერს უამრავი ადამიანისთვის, ამათზე მეტი თავისუფლად თვლის საკუთარ თავს, დანარჩენებს თავისუფლების მოპოვება სურთ.

რა არის თავისუფლება? თავისუფლება არის პირადი სურვილებისა და მისწრაფებების განხორციელების საშუალება, სხვა პირთათვის ზიანის მიყენების გარეშე. ეს ჩემი პირადი დამოკიდებულებაა.

განვმარტავ რას ვგულისხმობ როცა ვამბობ „პირადი სურვილებისა და მისწრაფებების განხორციელების საშუალება“ - ეს არის ადამიანის ცხოვრების ცარიელი სივრცე, რომელიც უფლებას აძლევს კონკრეტულ პიროვნებას თავისი სურვილისამებრ(ზეგავლენის გარეშე) გააფერადოს, მოაწყოს იგი. ახლა მეორე ნაწილს განგიმარტავთ „სხვა პირთათვის ზიანის მიყენების გარეშე“ - აქ უკვე შემოდის კონსტიტუციურ და ეთიკურ ნორმებზე აგებული კანონები, დაწერილი და დაუწერელი ჩარჩო პირობები. თავისუფლება მოდის სხვისი უფლებების დაცვიდან და არა - შელახვიდან. დაუშვებელია სხვის ცარიელ სივრცეზე გადახვიდეთ და იქ ხატოთ თქვენი სურვილები.

მაგრამ კიდევ განსხვავებულია თავისუფალი ნება, ის რაც ადამიანის შინაგან თავისუფლებაზე მიგვითითებს. თავისუფალი ნება თავისუფალი ქმედებებით ვლინდება.

მოკლედ რომ ჩამოვაყალიბო ჩემი სუბიექტური აზრი, უამრავი ადამიანი თამაშობს თავისუფლებას, გვაჩვენებენ თავს დამოუკიდებელ პიროვნებებად. ვთვლი, რომ ბევრად ადვილია ითამაშო თავისუფლება ქმედებებით, ვიდრე დაფარო შენი თავისუფალი ნების არ არსებობა.

თავისუფალი ნება თავისუფალი აზროვნებაა, შენი პიროვნების მახასიათებელი თვისებები, პირადი ინტერესები, სურვილები, მისწრაფებები. მსგავს საკითხებში სხვათა ბაძვა მარტივი გამოსაცნობი და დასანახია. შესაბამისად, მარტივია ამოიცნო ის ადამიანები, რომლებიც თამაშობენ თავისუფლად მოაზროვნე პიროვნებას და რომელთაც არ გააჩნიათ თავიანთი დამოკიდებულება კონკრეტული გარემომებების მიმართ.

რატომ არის რთული ჩამოგვიყალიბდეს თავისუფალი აზროვნების უნარი? იმიტომ რომ საზოგადოება, ოჯახი, სკოლა, მეგობრების წრე, სხვადასხვა ინსტიტუტები ახდენენ პირდაპირ თუ ირიბ გავლენას ჩვენს ცნობიერებაზე. ხშირად ეს ზეწოლა იმდენად შეუმჩნეველია, ვთვლით რომ საერთოდაც არ აქვთ მათ ჩვენზე რაიმენაირად ქმედების უნარი და ეს ყველაფერი ჩვენი არჩევანია.

წარმოიდგინეთ რა შეიძლება დაემართოს ადამიანს, რომელიც დაბადებიდან ოთხ კედელში იქნება ჩაკეტილი, ვერ ხედავს გარემოს, არ აქვს წვდომა და არანაირი კავშირი სამყაროსთან, იღებს მხოლოდ საკვებს და სუნთქავს. რა თქმა უნდა, იგი არ განვითარდება, ვერ ილაპარაკებს, ვერ იაზროვნებს (გამახსენდა ანიმაციური ფილმი „ტარზანი“). ჯუნგლებში გაზრდილი ადამიანი ცხოვრობს ტყის კანონებით და მოქმედებს როგორც ტყის ბინადარი. ადამიანი, რომელიც იზრდება ცივილიზებულ საზოგადოებაში ყალიბდება პიროვნებად, ცხოვრობს ეთიკის კანონებით და მოქმედებს როგორც მოქალაქე.

ჩვენ, თითოეული ადამიანის, ჩამოყალიბებაში წვლილი შეაქვს მთელ სამყაროს. მე ვიცი, რომ ჩემს აზროვნებაზე უდიდესი ზეგავლენა აქვს ჩემს ოჯახს, სამეგობრო წრეს, უნივერსიტეტს, სხვადასხვა გასართობ თუ შემეცნებით შეხვედრებს სადაც ჩართული ვარ და ვიცი, რომ ქუჩაში დანახული ორი ადამიანის ურთიერთობაც კი შეიძლება ჩემი ცნობიერების ცვლილების მიზეზი გახდეს. მიუხედავად ამისა, არ შეიძლება ითქვას, რომ ჩემი აზროვნება სრულად იმართება გარემო პირობების საშუალებით. დროთა განმავლობაში ადამიანს უყალიბდება პრინციპები, მორალი, რომელსაც იგი არავითარ შემთხვევაში არ გადააბიჯებს. ადამიანისთვის მორალი ფარის მსგავსია, თავდაცვითი მექანიზმია, რომელიც ცხოვრებისეული გამოცდილებით მიღებული ცოდნის საფუძველზე ჩამოყალიბებული დამოკიდებულებების სისტემაა. მორალი ამარტივებს პიროვნების ქმედებების არგუმენტირებას. ეს „ფარი“ ხსნის რატომ იქცევი ისე როგორც შენ თვლი სწორად და არა ისე როგორც სხვები მიგითითებენ. ამ პრინციპების ჩამოყალიბებაშიც ურთიერთობები გვეხმარება. ამიტომაც, განვითარების საუკეთესო გზად საზოგადოებრივ ცხოვრებაში აქტიურ ჩართულობას ვთვლი. მივიღოთ ბევრი ინფორმაცია, გავაანალიზოთ, გადავარჩიოთ, მივუსადაგოთ ჩვენს პრინციპებს და საბოლოოდ ავითვისოთ.

სისხლისფერ წარსულს დავაბრალოთ...

არ მინდა ეს თემა ისე დავიწყო როგორც იწყებს ყველა ადამიანი, რომელსაც კომუნიზმსა და საბჭოთა კავშირზე სურს რამის თქმა. ამიტომაც მე ჯერ იმას მოგახსენებთ რატომ გამიჩნდა სურვილი ამ თემაზე დამეწერა.

მიუხედავად იმისა, რომ ჯერ მხოლოდ ორი ათეული წელია რაც ვარსებობ, უკვე ბევრჯერ მომიწია ლექციის მოსმენა იმის შესახებ თუ რა საშინელება იყო კომუნიზმი, რა შეცდომები დაუშვეს და რა დანაშაული ჩაიდინეს ხელისუფალთ, რატომ და როგორ ანადგურებდნენ რწმენას, როგორ მუშაობდა ცენტრალიზებული დაგეგმვის სისტემა... ბევრი რომ არ გავაგრძელო, ლექციებს, პროფესიული საუბრებს, სხვადასხვა თემის შესახებ დისკუსიას მუდამ ერთ წერტილში მივყავართ - საბჭოთა კავშირი.

აღნიშნულის მსგავსად, მოვხვდი ერთ საინტერესო შეხვედრაზე სადაც განიხილებოდა სტატია 2008 წლის რუსეთ-საქართველოს ომის შესახებ. ამ სტატიაში უფრო მეტად ყურადღება გამახვილებული იყო საზოგადოების სოციალურ-ფსიქოლოგიურ შედეგებზე ვიდრე რამე სხვა პოლიტიკურ თუ ეკონომიკურ ცვლილებებზე. სწორედ ამ სტატიაში ავტორმა გამოთქვა საინტერესო მოსაზრება იმის შესახებ თუ რა მოუტანა ქართველ ერს 2008 წლის ომმა. მისი თქმით ერი გათავისუფლდა სინდისის ტვირთისგან, რომელიც დაკავშირებული იყო აფხაზეთისა და ოსეთის წინაშე ეროვნულ მოვალეობასთან. უფრო მარტივად რომ ვთქვათ, ავტორის მოსაზრებით წლების განმავლობაში „აწუხებდა“ ქართველ ერს რომ აფხაზეთი და ოსეთი იყო გამოყოფილი საქართველოს ტერიტორიისაგან. მას შემდეგ რაც რუსეთის, მსოფლიოს ერთ-ერთი ძლიერი ქვეყნის, წინაშე დავმარცხდით, ჩვენ - ქართველ ერს - მოგვეხსნა ვალდებულება რომ ვიდარდოთ აფხაზეთსა და ოსეთზე. სინდისი გაგვითავისუფლდა და ახლა თავის გასამართლებელიც გვაქვს - თავს ზევით ძალა არ არის! დავმარცხდით ჩვენზე დიდ და ძლიერ სახელმწიფოსთან!

მე არ შემიძლია დაზუსტებით ვთქვა ასეა, თუ ქართულ სინდისს კიდევ აწუხებს ორი წითელი ლაქა საქართველოს რუკაზე, მაგრამ ვიცი რომ ამ საუბარმაც მიგვიყვანა იქ სადაც ყველაზე მეტი სიშავე და სიწითლეა ჩვენი ქვეყნის პოლიტიკურ ცხოვრებაში.

გაიხსენეს საბჭოთა კავშირი, ახსენეს საქართველო როგორც პოსტ-საბჭოთა სახელმწიფო (მეტკინა რაღაც გულში და მხოლოდ წარბებს შევამჩნევინე)... ამას მოჰყვა იმაზე საუბარი თუ როგორ დაამახინჯა ამ პერიოდმა ქართველთა ცნობიერება, მენატლიტეტი, და რომ ამას ბოლო მოეღება მაშინ როცა საბჭოთა კავშირში დაბადებული ყველა ადამიანი დატოვებს ამქვეყნიურ სამყოფელს. 

დაისვა შეკითხვები გამოსავალზე, მაგრამ გამოსავლის მიგნებას ხომ სჭირდება იმის ცოდნა თუ რა არის პრობლემა?! ექიმმა ჯერ უნდა გასინჯოს პაციენტი და შემდეგ გამოუწეროს დანიშნულება. ჩვენ პირიქით გვინდა გავაკეთოთ - ჯერ დანიშნულება მივიღოთ და მერე ვიფიქროთ რა იყო სამკურნალო.

მოდით ასე ნუ მოვიქცევით და ვიკითხოთ რა არის ჩვენი პრობლემა. წლებია ვცდილობთ ამ ურჩხულს(საბჭოეთს) თავი დავაღწიოთ. მიუხედავად იმისა რომ თავისუფლები ვართ ფორმალურად, მაინც ვერ ვთავისუფლდებით გონებრივად. ჩვენი აზროვნება კვლავაც ზის იმ ჩარჩოებში, რომელშიც „წითლებმა“ ჩატენეს გასულ საუკუნეში.

რატომ გვქვია პოსტ-საბჭოური ქვეყანა? რატომ შემოგვრჩა არასწორი და დაუსაბუთებელი დამოკიდებულება კონკრეტული მოვლენების მიმართ? რატომ ვერ ვეჩვევით თავისუფლებას? იმის მაგივრად, რომ გვამს სათანადო პატივი მივაგოთ, დავმარხოთ და ხელები კარგად დავიბანოთ რომ მომავლის საქმეების კეთებას შევუდგეთ, წარსულის ლეშში ვიქექებით სისხლმიმხმარი ხელებით. ვერაფრით გადავწყვიტეთ ამ უსახური დროის მიტოვება და ცხოვრების გაგრძელება.

როცა ადამიანს სურს წინსვლა ცდილობს მოშორდეს წარსულს; რა თქმა უნდა, ყველა წესის დაცვით. ჩვენ უკვე ვიგლოვეთ, საკმარისად ვიქექეთ იმ პოლიტიკაში რომელსაც ვერც თავი გავუგეთ და ვერც ბოლო. ისტორიის შესწავლის მთავარი მიზანი ხომ ის არის, რომ იგივე შეცდომები არ გავიმეოროთ. დაე გამოიკვლიონ ისტორიკოსებმა ის რაც მათი საქმეა ჩვენ კი ვისწავლოთ ეს ისტორია და ვიცხოვროთ ისე, რომ მომავალს ვუყურებდეთ და არა წარსულს. ზურგი გვაქვს შექცეული მომავლისთვის და წარსულის გლოვით გაშავებულ დღეებს შევცქერით ცრემლიანი თვალებით. გამოვიყენოთ ის ცოდნა რასაც ისტორია მოგვცემს და ვეცადოთ ისევ არ ჩავვარდეთ უფსკრულში საიდანაც საუკუნეები ვერ ამოვალთ.

ჩვენ კი ვკითხულობთ რატომ ვერ მივდივართ წინ და რატომ ვართ ჩამორჩენილი ცხოვრების რიტმსო?! ხან რას ვაბრალებთ ხან - რას, უმეტესწილად - მთავრობას!

გლოვა ზოგისთვის კიდევ ერთი პრობლემიდან არის გამოსავალი - სიზარმაციდან. ვამბობთ - „სად გვცალია ახლა იმისთვის, რომ რამე კონკრეტული ვაკეთოთ?! უნდა დავიბრუნოთ აფხაზეთი, უნდა შემოვიერთოთ ოსეთი.“ დრო კი მიდის და ნამდვილად ვიცი, რომ არ დაგველოდება. უფროდაუფრო ვშორდებით ცხოვრების ამჟამინდელ ტემპს, ვშორდებით სხვა ქვეყნებს. არ ვცდილობთ, რომ ისე მოვიქცეთ როგორც უამრავმა ქვეყანამ დააღწია თავი კრიზისებს, გარდამავალი პერიოდის თანმხლებ პოლიტიკურ და ეკონომიკურ პრობლემებს. თავიანთი მონდომებითა და დაუზოგავი შრომით ააშენეს ოცნების კოშკები; ის რაზეც მხოლოდ ოცნება შეიძლება მათთვის (პოსტ-კომუნისტური ქვეყნებისთვის), ახლა რეალობაა.

რაც ისტორიას კარგად ახსოვს და რაც ყველა ადამიანას უნდა ესმოდეს ეს არის, რომ გაუნათლებელი და ზარმაცი ხალხი ვერასდროს იმარჯვებდა მტერთან (პირველ რიგში საკუთარ თავთან). ჩვენ კი უბრალოდ შეგვიძლია ყველაფერი „სისხლისფერ“ წარსულს დავაბრალოთ!